Fundacje rodzinne w krótkim czasie stały się jednym z najczęściej wybieranych narzędzi planowania sukcesyjnego w Polsce. Ich atrakcyjność wynika nie tylko z możliwości uporządkowania majątku rodzinnego, ale także z wyjątkowo korzystnych rozwiązań podatkowych. Obecnie obowiązujące regulacje pozwalają na realne oszczędności i elastyczne zarządzanie majątkiem. Trzeba jednak pamiętać, że ustawodawca zapowiada istotne zmiany, które od 2026 roku mogą ograniczyć te preferencje. Zmiany te stanowią odpowiedź Ministerstwa Finansów, o których Ministerstwo wspominało już pod koniec 2024 r.

Obecne korzyści podatkowe – dlaczego fundacje rodzinne przyciągają uwagę?

• Zwolnienie z CIT – co do zasady fundacja nie płaci podatku dochodowego od osób prawnych od dochodów z tzw. dozwolonej działalności. Dzięki temu zyski mogą być kumulowane i reinwestowane bez bieżącego opodatkowania.
• Najem bez podatku – fundacja może wynajmować nieruchomości, w tym także osobom powiązanym (np. fundatorowi czy beneficjentom), a uzyskane przychody nie podlegają CIT.
• Odroczenie opodatkowania – dopóki środki gromadzone w fundacji nie są wypłacane beneficjentom, fundacja nie płaci podatku. Podatek pojawia się dopiero w momencie faktycznej wypłaty świadczeń.
• Preferencje dla najbliższej rodziny – świadczenia dla osób z tzw. „grupy zerowej” (małżonek, dzieci, wnuki) są całkowicie zwolnione z PIT. Dalsi beneficjenci korzystają z jednolitej stawki 15%, a dodatkowo wypłaty nie są uwzględniane przy ustalaniu zachowku.

Planowane zmiany – co może się zmienić po 2026 r.?

Od 1 stycznia 2026 r. planowane są regulacje, które mogą znacząco wpłynąć na podatkową atrakcyjność fundacji rodzinnych. Najważniejszą nowością ma być wprowadzenie okresu karencji – sprzedaż składników majątku wniesionych do fundacji przed upływem 36 miesięcy od ich przekazania będzie skutkować koniecznością zapłaty CIT według zasad ogólnych.  

Dochody z najmu

Zmieni się także sposób traktowania przychodów z najmu. Dochody z najmu krótkoterminowego, usług zakwaterowania oraz wynajem na cele działalności gospodarczej lub komercyjnej.

Wraz z wejściem w życie nowych przepisów ze zwolnienia podatkowego zostanie wyłączony najem krótkoterminowy oraz najem na inne cele niż cele mieszkaniowe. Dotychczas, literalne brzmienie przepisów umożliwiało prowadzenie takiej działalności również przez fundacje rodzinne, a działalność ta nie była opodatkowana. Niestety, w tym zakresie Ministerstwo Finansów postanowiło rozstrzygnąć spór w przedmiotowym zakresie na niekorzyść podatników.

W uzasadnieniu projektu ustawy czytamy, że wprowadzone zmiany mają na celu doprecyzowanie zakresu przychodów z najmu, dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze. Nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem przedstawionym w uzasadnieniu. W praktyce, owe „doprecyzowanie” to istotna zmiana, która będzie rzutować na modele biznesowe wielu fundacji rodzinnych.

Objęcie opodatkowaniem CFC i exit tax 

Obecnie zwolnienie fundacji rodzinnej z podatku dochodowego od osób prawnych obejmuje również brak opodatkowania zagranicznych jednostek kontrolowanych (CFC). Tym samym, dochody osiągane przez powiązane z fundacją zagraniczne podmiotu nie podlegają opodatkowaniu na poziomie samej fundacji. 

W tym zakresie projekt ustawy przewiduje radykalne zmiany i opodatkowanie tych podmiotów 19% podatkiem od dochodów zagranicznych jednostek kontrolowanych. W następstwie tej zmiany fundacje rodzinne będą zobligowane do:

• Złożenia zeznania o wysokości dochodu z CFC,
• Prowadzenia rejestru CFC, 
• Prowadzenia ewidencji CFC z uwzględnieniem informacji o dochodach CFC stanowiących podstawę opodatkowania. 

Podobne zakusy dotyczą także exit tax. W praktyce fundacja rodzinna będzie zmuszona do zapłacenia takiego podatku przez wzgląd na przeniesienie składnika majątku za granicę czy też zmianę rezydencji podatkowej, a w konsekwencji utratę zysku podatkowego przez Polskę.

Opodatkowanie spółek transparentnych podmiotowo

Nowe przepisy zmienią też realia podatkowe dotyczące relacji pomiędzy fundacją rodzinną a spółkami transparentnymi finansowo. Wraz z wejściem w życie projektowanej ustawy fundacja rodzinna będzie musiała rozliczyć CIT w Polsce z tytułu dochodu uzyskanego za pośrednictwem tych spółek, chociażby nie doszło do fizycznej wypłaty tych środków. Zdaniem ustawodawcy działania fundacji rodzinnych wykraczające poza katalog wskazany w przepisach ustawy o fundacji rodzinnej skutkował niedającym się pogodzić konsekwencjami w postaci nieopodatkowania ani na poziomie fundacji ani na poziomie podmiotu, w którym fundacja posiadała udziały. Zdaniem prawodawcy taka sytuacja prowadziła do agresywnej optymalizacji podatkowej sprzecznej z celem ustawy. 

Warto podnieść, że część komentatorów uważa, że przedstawione propozycje mogą skutkować opodatkowaniem fundacji z tytułu uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych (które są obecnie zwolnione z opodatkowania w zakresie dochodów z ich inwestycji). 

Zbycie aktywów – wprowadzenie okresu karencji

Projekt zakłada również tzw. lock-up, czyli czasowe wyłączenie ze zwolnienia podatkowego. W praktyce sprzedaż aktywów wniesionych do fundacji przed upływem okresu karencji będzie skutkować obowiązkiem zapłaty podatku.

Podkreślić należy, że 36-miesięczny okres karencji liczony jest od końca roku kalendarzowego, w którym majątek został wniesiony lub nabyty, zatem w praktyce okres lock-up może wydłużyć się nawet do 4 lat. 

Wyjściowym założeniem było uniemożliwienie zbycia majątku, który został wprowadzony do fundacji nieodpłatnie przez fundatora jedynie w celu jego zbycia. Taki mechanizm był bowiem często wykorzystywany w transakcjach M&A, gdyż sprzedaż takiej nieruchomości z poziomu fundacji rodzinnej zapewniała korzyść podatkową. 

24 września Ministerstwo Finansów zaproponowało autopoprawkę przesuwającą okres obowiązywania lock-up. Zgodnie z tą autokorektą przepis art. 2 projektowanej ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych będzie znajdował zastosowanie do mienia wniesionego do fundacji rodzinnej po 31 grudnia 2025 r. 

Ukryte zyski

Według Ministerstwa Finansów konieczne jest podjęcie działań zmierzających do uszczelnienia obowiązujących przepisów poprzez rozszerzenie katalogu ukrytych zysków poprzez:

• rozszerzenie katalogu pożyczkobiorców, dla których pożyczki stanowią ukryte zyski fundacji rodzinnej o pożyczki udzielone fundatorowi oraz osobie fizycznej powiązanej z beneficjentem, fundatorem lub fundacją rodzinną, 
• rozszerzenie katalogu płatności stanowiących ukryte zyski o wartość umorzonych, przedstawionych lub opisanych jako nieściągalne należności z tytułu pożyczki udzielonej przez fundację rodzinną beneficjentowi, fundatorowi lub osobie fizycznej będącej przedmiotem powiązanym z beneficjentem, fundatorem lub fundacją rodzinną.

Podsumowanie i komentarz ekspercki

Fundacja rodzinna w obecnym kształcie pozostaje wyjątkowo korzystnym narzędziem podatkowym, które pozwala efektywnie zarządzać majątkiem i chronić go przed roszczeniami. Zmiany planowane od 2026 r. mogą jednak znacząco ograniczyć jej atrakcyjność. 

Autor: Katarzyna Twardowska, radca prawny, Counsel w Lawspective.
E-mail: katarzyna.twardowska@lawspective.pl

Autor: Marta Lewandowska-Mroczkowska, radca prawny, Senior Associate w Lawspective.
E-mail: marta.lewandowska@lawspective.pl

W ostatnim czasie kancelaria wywalczyła trzy korzystne dla naszych Klientów wyroki w sprawach dotyczących kredytów złotowych oprocentowanych stawką WIBOR.

Trzy korzystne wyroki dla naszych klientów

Pierwszy z wyroków został wydany przez Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w dniu 5 sierpnia 2025 roku w sprawie o sygn. akt I C 704/24. Wyrok oddalający powództwo kredytobiorców w całości został wydany na posiedzeniu niejawnym.

Kolejny wyrok korzystny dla sektora bankowego zapadł w dniu 1 września 2025 roku przed Sądem Okręgowym w Rzeszowie (sygn. akt I C 2062/24). Sąd oddalając powództwo wskazał, że bank musi stosować stawkę WIBOR. Argumentacja podnoszona przez powodów powielała argumentację ze spraw CHF, która w ocenie sądu jest nieadekwatna do tego typu spraw. W ocenie sądu obowiązek informacyjny został wypełniony prawidłowo, a umowa jest jasna i nie ma podstaw do jej unieważnienia. 

Trzeci, najnowszy wyrok, zapadł już po wydaniu opinii przez Rzeczniczkę Generalną TSUE. Sąd Okręgowy w Gliwicach, wyrokiem z dnia 15 września 2025 roku, w sprawie o sygn. akt I C 190/25 oddalił w całości powództwo kredytobiorców, którzy kwestionowali postanowienia umowy kredytu złotowego oprocentowanego w oparciu o formułę WIBOR + marża.

Zdaniem sądu bank w sposób należyty i prawidłowy wypełnił obowiązek informacyjny, ponieważ w dokumentach informacyjnych bank w sposób jasny i zrozumiały poinformował powodów o ryzykach związanych ze zmienną stopą oprocentowania, przedstawił archiwalne dane dotyczące stawki WIBOR oraz przekazał przykładowe symulacje dotyczące zmiany wysokości raty przy zmianie wysokości wskaźnika referencyjnego. 

Sąd zwrócił również uwagę, że WIBOR ustalany jest nie przez bank, lecz przez zewnętrzny, niezależny podmiot.

Sąd wskazał również, że w umowie wyraźnie ograniczono wysokość ryzyka po stronie powodów do limitu wysokości odsetek maksymalnych regulowanych przez przepisy prawa, w związku z czym nie są uzasadnione zarzuty, jakoby ryzyko po stronie kredytobiorców było nieograniczone. 

Opinia Rzeczniczki Generalnej TSUE – brak wpływu na linię orzeczniczą

Kredytobiorcy podczas rozprawy starali się wyeksponować rzekomo korzystne dla konsumentów aspekty opinii Rzeczniczki Generalnej, ale nie spotkało się to z uznaniem sądu. Tym samym nie ulega wątpliwości, że stanowisko zaprezentowane przez Rzeczniczkę Generalną nie ma charakteru przełomowego i nie wpłynie na zmianę podejścia sądów powszechnych rozpoznających tego typu sprawy.

Zespół prowadzący sprawy WIBOR w Lawspective

W Lawspective o sukcesy w sporach dotyczących kredytów złotowych oprocentowanych stawką WIBOR zabiega zespół procesowy w składzie: radca prawny Robert Wechman, adwokat Monika Gostyńska, radca prawny Anna Olechowicz, radca prawny Krzysztof Witkowski, radca prawny Filip Janczura, radca prawny Mateusz Smoliński, adwokat Michał Partyka, adwokat Monika Partyka, adwokat Maciej Tomczuk oraz radca prawny Adrianna Cicha.

Z przyjemnością informujemy, że Maciej Tomczuk awansował na stanowisko Lidera w Lawspective.

Maciej jest adwokatem z wieloletnim doświadczeniem procesowym. Z sukcesem reprezentuje klientów w sporach gospodarczych, w tym związanych z kluczowymi inwestycjami infrastrukturalnymi. Posiada także bogatą praktykę w sprawach z zakresu prawa zobowiązań, prawa spadkowego oraz postępowania karnego. Na sali sądowej skutecznie broni interesów instytucji finansowych w sporach z konsumentami, łącząc profesjonalizm z dużą skutecznością działania.

Awans na stanowisko Lidera to naturalna konsekwencja kompetencji i doświadczenia Macieja. Jego proaktywna postawa oraz zaangażowanie realnie podnoszą jakość świadczonych przez nas usług i wzmacniają standard doradztwa biznesowego oferowanego przez Lawspective.

Gratulujemy Maciejowi tego osiągnięcia i życzymy dalszych sukcesów w nowej roli!

O tym, że w sprawach dotyczących sankcji kredytu darmowego (SKD) nie zawsze chodzi o ochronę praw konsumentów, część sądów przekonała się już jakiś czas temu. Widoczne jest to m.in. w licznych próbach przenoszenia spraw do innych ośrodków orzeczniczych, w których zapadają niekorzystne dla banków wyroki.

Sądy I instancji w sprawach dotyczących sankcji kredytu darmowego już od kilku miesięcy zwracają uwagę, że nieakceptowalne jest tworzenie przez niektóre podmioty skupujące wierzytelności konsumentów wirtualnych biur w celu przeniesienia spraw do innego sądu.

Pomimo jednolitego podejścia sądów w tym zakresie, podmioty skupujące wierzytelności i tworzące wirtualne biura na potrzeby procesowe nie odpuściły walki i zaczęły zaskarżać niekorzystne dla nich postanowienia sądów o przekazaniu spraw.

W sprawach prowadzonych przez Kancelarię Lawspective odnotowujemy, że sądy zaczynają oddalać zażalenia na postanowienia o przekazaniu sprawy. Prawidłowość przekazania spraw według siedziby pozwanego została dostrzeżona m.in. przez Sąd Okręgowy w Poznaniu w postanowieniu z dnia 15 lipca 2025 roku w sprawie o sygn. akt XV Cz 671/25, w innym postanowieniu z dnia 15 lipca w sprawie o sygn. akt XV Cz 671/25 oraz w postanowieniu z dnia 6 sierpnia 2025 roku w sprawie o sygn. akt II Cz 861/25. 

Sądy odwoławcze zgodnie zwracają uwagę, że zmiana siedziby mogła mieć charakter intencjonalny, ponieważ podmiot skupujący roszczenia nie wyjaśnił przyczyn przeniesienia siedziby, a centrum decyzyjne spółki pozostaje w innym mieście. W ocenie sądów prowadzi to do wniosku, że siedziba rejestrowa ma charakter wyłącznie formalny i nie znajduje potwierdzenia w rzeczywistym obrocie prawnym.

Sądy podkreślają również, że korzystanie z ułatwienia procesowego przewidzianego dla konsumenta – przez przedsiębiorcę, który masowo skupuje wierzytelności konsumenckie z tytułu sankcji kredytu darmowego – ma charakter godzący w zasadę dobrych obyczajów procesowych i oznacza wykorzystywanie instytucji właściwości przemiennej niezgodnie z jej celem. Takie działanie w konsekwencji powinno być ocenione jednoznacznie negatywnie. 

Stanowisko sądów odwoławczych, które sprzeciwiają się zjawisku forum shoppingu stanowi wyraźny sygnał, że nie ma miejsca na instrumentalne wykorzystywanie instytucji sankcji kredytu darmowego. W związku z tym można oczekiwać, że sądy będą ze szczególną uwagą podchodziły do spraw z zakresu sankcji kredytu darmowego i będą adekwatnie reagować na wszystkie próby nadużycia tej instytucji. 

Autor: Robert Wechman, radca prawny, partner, Dyrektor Departamentu Sporów Sądowych w Lawspective

E-mail: robert.wechman@lawspective.pl