Banki już od dłuższego czasu umożliwiają zawieranie umów kredytowych za pośrednictwem bankowości elektronicznej. Dzięki temu każdy użytkownik z dostępem do swojego rachunku bankowego online może podpisać umowę kredytu bez wychodzenia z domu. To wygodne rozwiązanie niesie jednak za sobą ryzyko, zwłaszcza w sytuacji tzw. kradzieży tożsamości.

Co to jest kradzież tożsamości i jak może do niej dojść?

Oszuści nie śpią i jedną z popularniejszych form wyłudzenia danych i/lub pieniędzy jest tzw. vishing. Przestępcy podszywają się pod przedstawicieli banków, policję, a nawet bliskich, aby wyłudzić dane osobowe, loginy, hasła czy informacje o kartach kredytowych. Ich celem jest uzyskanie dostępu do bankowości elektronicznej ofiary, co z kolei może prowadzić do zawarcia umowy kredytu przez osobę trzecią.

Kiedy sąd może uznać umowę kredytową za ważną mimo kradzieży tożsamości?

W określonych sytuacjach sąd może orzec, że umowa zawarta przez bankowość elektroniczną jest ważna, nawet jeśli doszło do kradzieży tożsamości. W jednej z takich spraw, prowadzonych przez naszą kancelarię wydano wyrok, w którym podkreślono, że:

 „Przypisanie oświadczenia woli osobie, która rzeczywiście nie ma intencji jego złożenia może mieć miejsce wówczas, gdy adresat oświadczenia może racjonalnie sądzić, że określone działanie stanowi oświadczenie woli określonej osoby, a takie wrażenie adresata jest spowodowane brakiem należytej staranności osoby, której oświadczenie woli ma być przypisane. Nie sposób jednak pominąć, że czynność mająca na celu uzewnętrznienie oświadczenia woli musi pochodzić bezpośrednio od osoby, która zamierza danej czynności prawnej dokonać”.

W analizowanym przypadku nie budziło wątpliwości, że umowa kredytowa została zawarta za pośrednictwem bankowości elektronicznej przy użyciu hasła i loginu powoda. Kluczowy jednak okazał się fakt, że powód dobrowolnie przekazał swoje dane osobie trzeciej. Ta z kolei, przechodząc kolejne etapy autoryzacji każdorazowo zatwierdzane  przez powoda, doprowadziła do skutecznego zawarcia umowy kredytu z bankiem.

W uzasadnieniu wyroku sąd jednoznacznie wskazał, że przepisy prawa nie chronią osób, które zawierają umowy bez odpowiedniego zapoznania się z ich treścią. Jeśli ktoś składa podpis pod dokumentem, nie analizując jego zapisów, nie można przyjąć, że działa w błędzie. Wręcz przeciwnie – podpisanie dokumentu oznacza akceptację jego treści. Sąd przytoczył tu m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 8 grudnia 1999 roku (I ACa 661/99).

Jak chronić się przed tego typu sytuacjami?

Aby uniknąć problemów związanych z zawarciem niechcianej umowy kredytowej, należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach:

1. Nie udostępniaj danych poufnych – loginów, haseł czy innych informacji dotyczących konta bankowego.
2. Bądź czujny podczas rozmów telefonicznych – jeśli ktoś podaje się za pracownika banku lub innej instytucji i prosi o podanie poufnych danych, przerwij rozmowę i skontaktuj się z tą instytucją osobiście.
3. Zgłaszaj podejrzane sytuacje – każdy przypadek podejrzenia próby oszustwa warto natychmiast zgłaszać odpowiednim służbom i instytucjom.

Konsekwencje braku ostrożności

Brak ostrożności w przekazywaniu poufnych danych może prowadzić do poważnych konsekwencji finansowych i prawnych. Sąd wskazuje, że osoby, które dobrowolnie przekazują swoje dane, muszą liczyć się z tym, że w niektórych sytuacjach mogą zostać uznane za stronę umowy, nawet jeśli nie miały intencji jej zawierania. Pamiętajmy, że ochrona danych osobowych i odpowiedzialne korzystanie z bankowości elektronicznej to podstawa bezpieczeństwa w świecie cyfrowym.

Autor: Paulina Frątczak, adwokat, Senior Associate w Lawspective.

E-mail: paulina.fratczak@lawspective.pl

Sztuczna inteligencja (AI) to coś więcej niż technologiczny trend – to kluczowa przewaga konkurencyjna, na którą warto postawić. W Lawspective rozumiemy, jak istotną rolę odgrywa AI w nowoczesnym biznesie. Dlatego uruchomiliśmy nową stronę internetową dedykowaną prawnym aspektom AI.

W czym możemy Ci pomóc?

Nasz zespół specjalistów na bieżąco śledzi regulacje w obszarze sztucznej inteligencji oraz kształtujące się standardy korzystania z tej technologii. Dzięki temu jesteśmy gotowi wesprzeć zarówno firmy wdrażające AI, jak i dostawców rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji.

Oferujemy kompleksowe wsparcie w zakresie:

• wdrażania zgodności z AI Act,
• tworzenia strategii AI i kodeksów etyki,
• przygotowywania i negocjowania umów dotyczących AI,
• przeprowadzania audytów zgodności.

Dlaczego warto odwiedzić naszą stronę?

Nasza strona to nie tylko baza wiedzy o regulacjach i standardach związanych z AI. Znajdziesz tam również praktyczne rozwiązania, które pomogą Twojej firmie korzystać z technologii sztucznej inteligencji w zgodzie z obowiązującymi przepisami.

Zapraszamy do odwiedzin: ai.lawspective.pl

W 2024 roku Parlament Europejski przyjął nowe rozporządzenie (UE) 2024/1624, które ma za zadanie zwiększyć skuteczność przeciwdziałania praniu pieniędzy na terenie Unii Europejskiej. Nowe przepisy, które zaczną obowiązywać od 2027 roku, wprowadzą istotne zmiany zmierzające do harmonizacji regulacji pomiędzy państwami członkowskimi, m.in. w zakresie wymiany informacji między bankami. Co to oznacza dla banków i instytucji finansowych?

Trzy fazy prania pieniędzy a faza maskowania

Proces prania pieniędzy tradycyjnie dzieli się na trzy fazy, z których kluczowa, druga faza – maskowanie, polega na oddzieleniu środków finansowych od ich przestępczego źródła. Według kodeksu karnego źródłem środków podlegających praniu pieniędzy są czyny zabronione. Rozporządzenie 2024/1624, kładące nacisk na harmonizację przepisów państw unijnych, ma na celu skuteczniejsze przeciwdziałanie praniu pieniędzy, szczególnie w tej fazie maskowania, która stwarza wyzwania dla instytucji finansowych.

Przestępczość finansowa i transgraniczny charakter prania pieniędzy

Przestępstwa finansowe, takie jak pranie pieniędzy, mają często charakter transgraniczny. W celu ukrycia pochodzenia nielegalnych środków przestępcy przeprowadzają transakcje pomiędzy rachunkami bankowymi w różnych krajach, podlegającymi odmiennym regulacjom. Mimo że dyrektywy AML obowiązują na terenie całej UE, brak pełnej harmonizacji przepisów dot. przeciwdziałania praniu pieniędzy sprawia, że banki funkcjonujące w różnych krajach są zobowiązane do stosowania różnych regulacji, co utrudnia ich współpracę.

Problemy banków z różnorodnością regulacji

W praktyce banki w ramach międzynarodowych grup często napotykają na trudności związane z wymianą informacji. Przykładem są sytuacje, kiedy jeden bank oczekuje przekazania danych o podejrzanych transakcjach zgodnie z przepisami swojego kraju, podczas gdy bank z innego kraju odmawia z powodu odmiennych przepisów. Takie rozbieżności utrudniają efektywne przeciwdziałanie praniu pieniędzy, szczególnie na etapie maskowania.

Rozporządzenie 2024/1624 – potrzeba harmonizacji

Przykładem problemu z harmonizacją przepisów przeciwdziałania praniu pieniędzy jest kwestia tzw. tajemnicy AML-owej oraz wymiany informacji wewnątrz grup bankowych. Jak zasygnalizowałem, całkiem typową jest sytuacja, w której bank w jednym kraju oczekuje od innego banku z tej samej grupy przekazania danych o działaniach mogących wskazywać na podejrzenie prania pieniędzy, powołując się na przepisy obowiązujące w swoim państwie. Jednakże drugi bank, działający w innym kraju, może odmówić udostępnienia takich danych, ponieważ regulacje AML w jego kraju zakazują ich ujawniania. Paradoksalnie, oba banki działają na podstawie tych samych unijnych dyrektyw, których implementacja teoretycznie powinna być spójna. Takie rozbieżności utrudniają skuteczne przeciwdziałanie praniu pieniędzy, szczególnie w fazie maskowania, gdzie np. tego rodzaju różnice w regulacjach krajowych mogą być wykorzystywane przez przestępców w procederze prania pieniędzy.

Unijny ustawodawca dostrzegł potrzebę stworzenia jednolitych przepisów obowiązujących we wszystkich krajach członkowskich. W motywach rozporządzenia 2024/1624 wskazano, że dotychczasowe przepisy nie były wdrażane w sposób zgodny z wymogami jednolitego rynku UE. Nowe rozporządzenie, które wejdzie w życie w 2027 roku, nie wymaga implementacji przez poszczególne kraje, co ma zredukować ryzyko rozbieżności.

Jakie zmiany przyniesie nowe rozporządzenie?

Banki i inne instytucje finansowe czekają liczne zmiany w codziennych procedurach przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Wprowadzą m.in. zmianę terminologii, np. „instytucje obowiązane” staną się „podmiotami zobowiązanymi”, a „środki bezpieczeństwa finansowego” zostaną zastąpione „środkami należytej staranności”.

Nowe przepisy w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu znacząco wpłyną na kluczowy element tego systemu, czyli środki bezpieczeństwa finansowego (zwane teraz środkami należytej staranności). Jedną z istotnych zmian jest obowiązek uzyskania informacji na temat wszystkich obywatelstw klienta, a nie jedynie jednego, co rozwiązuje dotychczasowy spór w tym zakresie. Banki będą musiały nie tylko zapytać klienta o (wszystkie) posiadane obywatelstwa, ale również zweryfikować te informacje zgodnie z przepisami dot. weryfikacji tożsamości. Wprowadzenie tego wymogu będzie wymagało głębokich zmian w procedurach wewnętrznych, politykach oraz odpowiedniego dostosowania systemów informatycznych, co może stanowić wyzwanie dla instytucji finansowych.

Co dalej?

Wejście w życie nowych przepisów oznacza konieczność wprowadzenia licznych zmian w wewnętrznych politykach i procedurach banków oraz dostosowanie systemów informatycznych. Przewidywane zmiany zostaną szczegółowo omówione w kolejnych artykułach.

Jak pomagamy?

W Lawspective na co dzień wspieramy banki i inne podmioty rynku finansowego w zapewnieniu zgodności z przepisami dotyczącymi przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz doradzamy przy wdrażaniu nowych regulacji.

Zachęcamy do kontaktu: office@lawspective.pl

Autor: Daniel Bednarczyk, adwokat, Lider, Senior Associate w Lawspective Litwiński Valirakis Radcowie Prawni Sp. k. Autor specjalizuje się m.in. w sprawach z zakresu usług płatniczych, przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz postępowania cywilnego, członek zespołu postępowań spornych.

E-mail: daniel.bednarczyk@lawspective.pl

W odpowiedzi na rosnące potrzeby naszych klientów, zespół Lawspective poszerzył zakres oferowanych usług o prawo konkurencji. Specjalizujemy się w kompleksowym wsparciu prawnym związanym z regulacjami dotyczącymi konkurencji, umożliwiając naszym klientom bezpieczne prowadzenie działalności gospodarczej.

Jak wspieramy klientów w obszarze prawa konkurencji?

W ramach nowej praktyki oferujemy szeroki wachlarz usług, takich jak:

• Kontrola koncentracji – doradzamy podczas procesów koncentracji, przygotowujemy zgłoszenia do Prezesa UOKiK oraz reprezentujemy klientów w postępowaniach.
• Doradztwo antymonopolowe – świadczymy pomoc w sprawach związanych z porozumieniami ograniczającymi konkurencję oraz nadużyciami pozycji dominującej.
• Strategie zgodne z zasadami prawa konkurencji – wspieramy naszych klientów w tworzeniu zgodnych z prawem strategii, obejmujących kwestie dystrybucji, polityki cenowej i relacji z partnerami handlowymi.
• Spory dotyczące nieuczciwej konkurencji i reklamy wprowadzającej w błąd – zapewniamy reprezentację w sporach sądowych oraz postępowaniach przed Prezesem UOKiK.

Nasz zespół, prowadzony przez Małgorzatę Śledzińską, dostarcza praktyczne i skuteczne rozwiązania oparte na aktualnych orzeczeniach, aby wspierać klientów w podejmowaniu bezpiecznych decyzji biznesowych. Dzięki naszemu doświadczeniu i zrozumieniu zasad prawa konkurencji możemy zapewnić najwyższy standard obsługi prawnej dostosowanej do specyfiki działalności naszych klientów.

Chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jak możemy pomóc Twojej firmie w obszarze prawa konkurencji?

Skontaktuj się z nami! 📧 office@lawspective.pl