9 października 2025 roku w sprawie o sygn. akt C-80/24 TSUE wydał wyrok dotyczący sporu związanego z sankcją kredytu darmowego. Należy podkreślić, że wyrok ten w żaden sposób nie odnosi się do merytorycznych zarzutów kierowanych przez kredytobiorców, którzy chcą skorzystać z sankcji kredytu darmowego. Przedmiotem postępowania były wyłącznie kwestie związane z wstępowaniem do procesu z roszczeniami w zakresie sankcji kredytu darmowego przez podmioty zajmujące się kupowaniem roszczeń od kredytobiorców.

Trybunał uznał, że roszczenia konsumenta wobec banku, wynikające z przepisów ustawy o kredycie konsumenckim, mogą być co do zasady przedmiotem umowy cesji, a sąd krajowy nie musi z urzędu badać zgodności z prawem takiej umowy cesji.

Granice kontroli sądowej i legitymacja procesowa

TSUE w żaden sposób nie przesądził, że umowy cesji wierzytelności są uczciwe, ale wskazał, że co do zasady badanie ich uczciwości z urzędu nie jest obowiązkiem sądu. Co istotne, TSUE nie wyłączył przy tym dokonywania takiej kontroli na zarzut podniesiony przez bank.

TSUE wskazał przy tym, że pomimo tego, że sąd krajowy nie musi badać z urzędu, czy umowa cesji zawiera niedozwolone postanowienia umowne, to jednak nadal na sądzie krajowy ciąży obowiązek zbadania, czy podmiot, który nabył wierzytelność faktycznie posiada czynną legitymację procesową. Badanie to w ocenie TSUE powinno odbyć się poprzez analizę umowy cesji (motyw 46). 

Trudno wyobrazić sobie, aby analiza w tym zakresie odbyła się bez oceny tego, czy umowa cesji jest ważna. W sytuacji, gdyby sąd krajowy uznał, że umowa cesji jest nieważna musiałby uznać, że podmiot ten nie posiada czynnej legitymacji procesowej, co w konsekwencji powinno prowadzić do oddalenia powództwa w całości.

Wpływ wyroku na praktykę sądową

Wyrok ten nie powinien w żaden sposób wpłynąć na dotychczasową praktykę sądów powszechnych, które w związku z zarzutami stawianymi przez banki dokonują analizy cesji wierzytelności i wielokrotnie po dokonaniu tej analizy stwierdzają ich nieważność (np. wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli w Warszawie z dnia 16.06.2025 r. w spr. o sygn. akt II C 40/24). Oznacza to, że badanie ważności umowy cesji w kontekście legitymacji procesowej pozostaje ważnym elementem postępowania krajowego.

Autor: Robert Wechman, radca prawny, partner, Dyrektor Departamentu Sporów Sądowych w Lawspective.

E-mail: robert.wechman@lawspective.pl