Miesiąc: listopad 2022

Warszawski Sąd Okręgowy zawiesił postępowanie i zwrócił się do TSUE z pytaniem dotyczącym sporu kredytobiorców z Getin Bankiem. TSUE odpowie, czy można zawiesić spłatę raty na czas postępowania sądowego przeciwko bankowi w restrukturyzacji.

Kwestię tę dla serwisu Business Insider komentuje Paweł Litwiński: LINK

Bankowy Fundusz Gwarancyjny stoi na stanowisku, że wobec banku w restrukturyzacji takiego zabezpieczenia nie można udzielić, ale nieliczne sądy nadal przyznają je frankowiczom.

Sąd Okręgowy w Warszawie zapytał w związku z tym TSUE, czy polskie przepisy uniemożliwiające ustanowienie zabezpieczenia są sprzeczne z dyrektywą 93/13, która ma chronić konsumentów oraz z dyrektywą 2014/59 wprowadzającą procedurę resolution, czyli przymusową restrukturyzację banków.

• Nie można mówić o sprzeczności ustawy o BFG z celami dyrektywy 93/13, która nie nakazuje uprzywilejowania roszczeń konsumentów wynikających ze stosowania postanowień abuzywnych wobec podmiotów w upadłości (w stosunku do innych wierzycieli danej kategorii). Tym bardziej nie ma podstaw do uprzywilejowanego traktowania roszczeń konsumentów w procedurze przymusowej restrukturyzacji — wskazuje Paweł Litwiński.

Odnosząc się natomiast do przepisów dyrektywy 2014/59 mecenas Litwiński zwraca uwagę, że mają one zupełnie inny cel niż obrona jednej, wybranej grupy wierzycieli. Jest to jego zdaniem stabilizacja sytuacji prawnej i ochrona majaku podmiotu w restrukturyzacji, co przekłada się na cel nadrzędny, jakim jest ochrona „zbiorowego” interesu wierzycieli podmiotu, któremu brakuje majątku na całościowe zaspokojenie wszystkich wierzycieli. Przepisy te w tym zakresie stanowią lex specialis wobec przepisów mających na celu ochronę konsumentów. Gdyby przyjąć założenie przeciwne, to byłoby to równoznaczne z uprzywilejowaniem tych wierzycieli, którzy po pierwsze są konsumentami, a po drugie wystąpili do sądu celem uzyskania postanowienie o zabezpieczeniu, przed takimi, którzy o zabezpieczenie powództwa nie wnioskowali lub go nie uzyskali. Według Pawła Litwińskiego uprawnienia konsumentów mogą być realizowane, ale tylko na ile pozwala na to cel postępowania restrukturyzacyjnego, który staje się wówczas nadrzędny.

Pełna treść artykułu: LINK

Autor: Paweł Litwiński, radca prawny, Partner w Lawspective Litwiński Valirakis Radcowie Prawni Sp. k.

E-mail: pawel.litwinski@lawspective.pl

Od 2017 r. w Polsce obowiązują przepisy nakładające na banki obowiązek badania potrzeb konsumenta przed zawarciem umowy ubezpieczenia. Tym samym stanęły one wobec kilku istotnych problemów: jak pozyskać od konsumenta informacje, które pozwolą spełnić ustawowe wymagania i nie narazić się KNF-owi? Jakie dokładnie dane gromadzić i w jakiej formie?  Jak to zrobić, by nie zniechęcić klienta do zakupu produktu przez nadmierny formalizm?

Od wielu lat można zaobserwować wyraźny wzrost ochrony udzielanej konsumentom, co uwidoczniło się w prawie unijnym i krajowym. W odpowiedzi na przyjęcie  Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/97 z dnia 20 stycznia 2016 r. w sprawie dystrybucji ubezpieczeń, ustawodawca polski 15 grudnia 2017 r. uchwalił ustawę o dystrybucji ubezpieczeń, w której zobowiązał podmioty oferujące zawarcie umowy ubezpieczenia do zbadania potrzeb konsumenta przed zawarciem umowy.

Badanie potrzeb klienta – wytyczne KNF

Pamiętając, że działania w obszarze bancassurance poddane są kontroli KNF, w niniejszym artykule skupimy się na wymaganiach tej instytucji. Zacznijmy więc od analizy „Stanowiska UKNF dotyczącego realizacji obowiązków, o których mowa w art. 8 ust. 1, ust. 3 i ust. 4 oraz art. 2 ust. 3 pkt 2 ustawy o dystrybucji ubezpieczeń przez dystrybutorów ubezpieczeń” z 1 października 2021 roku.

Stanowi ono istotną wskazówkę dla instytucji finansowych, w jakim zakresie KNF dokonuje kontroli spełnienia ustawowych obowiązków.

W ramach analizy potrzeb klienta można wyłonić następujące wytyczne UKNF:

Ostrzeżenie UKNF: uwaga na naruszenia!

Warto zwrócić uwagę na stanowisko, w którym UKNF wprost ostrzega, iż praktyka polegająca wyłącznie na stosowaniu pobierania oświadczenia od klienta, w którym poświadcza,  że dystrybutor określił jego wymagania i potrzeby, a zaproponowany produkt odpowiada tym potrzebom, może być uznana za działanie naruszające interesy klientów.

Praktyka bancassurance

Dystrybutorzy ubezpieczeń podjęli działania zmierzające do realizacji ustawowych obowiązków w różnych kanałach sprzedaży: od sprzedaży bezpośredniej w oddziałach banku, poprzez sprzedaż mobilną, telefoniczną po videoczat.

W świetle wytycznych KNF, jak również mając na uwadze ciężar dowodowy w ewentualnych sporach
z konsumentem, z całą pewnością konieczne jest udokumentowanie działań podjętych przez dystrybutora, a zmierzających do ustalenia potrzeb konsumenta. Można tego dokonać w formie tradycyjnej, papierowej, bądź za pośrednictwem elektronicznych nośników danych.

Dotychczasowa praktyka pokazuje, iż najczęstszą formą ustalenia potrzeb jest ankieta w formie pytań dostosowanych – mniej lub bardziej – do produktu. Pamiętać jednak należy, że umiejętność sformułowania właściwych pytań świadczy o profesjonalizmie dystrybutora. Nieprawidłowo zadane pytania, w tym częste stawianie pytań otwartych, skutkujące niedopasowaniem oferty do potrzeb klienta, obciążać będzie dystrybutora ubezpieczeń.

Jako niespełniającą wymagań KNF, a występującą obecnie zwłaszcza w kanale mobilnym sprzedaży bancassurance, uznać należy praktykę ograniczającą się do samego przedstawienia produktu. Stanowisko KNF jest jasne: badanie potrzeb powinno nastąpić przed zawarciem umowy ubezpieczenia. Samo jego przedstawienie, nawet  w sposób najprostszy i klarowny, jest niewystarczające.

Na marginesie wypada zauważyć, że w wielu przypadkach przedstawienie produktu pomija wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela, skupiając się jedynie na korzyściach.

Podsumowanie

W niniejszym artykule zostały wymienione najpowszechniej występujące na rynku praktyki niespełniające wytycznych KNF. Wydaje się, że pomimo upływu prawie 5 lat od wejścia w życie ustawy o dystrybucji ubezpieczeń nadal pozostaje w tej kwestii wiele wątpliwości.
Widoczna na przestrzeni ostatnich lat zarówno w ustawodawstwie i orzecznictwie sądów polskich, jak i w wyrokach TSUE szeroka ochrona konsumenta, stanowi dodatkowy argument przemawiający za tym, by dążyć  do prawidłowego określenia potrzeb klienta. Od jakiegoś czasu obserwujemy bowiem odejście od modelu konsumenta racjonalnego na rzecz modelu konsumenta nieostrożnego i mało uważnego. Fakt ten będzie sprzyjać w dochodzeniu ewentualnych roszczeń odszkodowawczych przez konsumentów.

Autor: Joanna Michalska, radca prawny, Senior Associate w Lawspective Litwiński Valirakis Radcowie Prawni Sp. k. Autorka specjalizuje się m.in. w prawie ubezpieczeniowym (ubezpieczenia gospodarcze), prawie bankowym ze szczególnym uwzględnieniem Bancassurance.), ochronie danych osobowych.

E-mail: joanna.michalska@lawspective.pl

W związku z rozpoczęciem uporządkowanej restrukturyzacji Getin Noble Bank S.A. powstaje pytanie, czy sądy mogą aktualnie ustanawiać zabezpieczenia polegające na wstrzymaniu obowiązku zapłaty raty kredytu do czasu zakończenia procesu, w którym kredytobiorcy kwestionują ważność umowy kredytu frankowego i co się dzieje z tymi już ustanowionymi.

Zabezpieczenia ustanowione wcześniej

Choć z ustawy o BFG jednoznacznie wynika, że postępowania zabezpieczające skierowane do majątku podmiotu w restrukturyzacji wszczęte przed wszczęciem przymusowej restrukturyzacji podlegają umorzeniu, część pełnomocników w tzw. procesach frankowych uważa, że nie dotyczy on prowadzonych przez nich spraw.

Wydanie przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny decyzji o wszczęciu wobec Getin Noble Bank przymusowej restrukturyzacji powoduje, że wcześniej ustanowione zabezpieczenia polegające na wstrzymaniu obowiązku zapłaty raty kredytu zostały umorzone (upadły) z mocy prawa z chwilą wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego wobec tego banku.

Zakaz ustanawiania nowych zabezpieczeń

Od dnia wszczęcia przymusowej restrukturyzacji nie można wszczynać wobec tego podmiotu nowych postępowań zabezpieczających tj. w szczególności wydawać nowych postanowień wstrzymujących (zawieszających) płatności rat kapitałowo-odsetkowych w tzw. postępowaniach frankowych.

Głosy postulujące zawężającą interpretację tego przepisu, który wprost wskazuje, że takich postanowień nie można wszczynać, należy uznać za nieuzasadnione.

Pełna treść analizy prawnej autorstwa Anny Hernik  i dr hab. Iwony Karasek-Wojciechowicz dotyczącej zabezpieczeń w związku z rozpoczęciem restrukturyzacji Getin Noble Bank S.A. jest dostępna na stronie internetowej dziennika „Rzeczpospolita”.

Praca zdalna jest formą wykonywania obowiązków na rzecz pracodawcy umożliwioną dzięki tzw. ustawie covidowej[1]. Epidemia COVID-19 spowodowała, że z dnia na dzień konieczne było dostosowanie wykonywania obowiązków pracowniczych do rzeczywistości, która wymagała ograniczenia kontaktu z innymi osobami, tak aby uniemożliwić rozprzestrzenianie się wirusa.

Ustawa covidova nie reguluje jednak kwestii wykonywania pracy zdalnej trwale – zgodnie z art. 3 w  okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu, w celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna).

Praca zdalna w wielu branżach jest najchętniej świadczoną formą wykonywania obowiązków na rzecz pracodawców, dlatego też ustawodawca postanowił uregulować wszelkie kwestie z nią związane na stałe.

Przygotowany został projekt o zmianie ustawy – Kodeks pracy  oraz niektórych innych ustaw i jest procedowany przez Sejm. Poniżej zostaną omówione najważniejsze założenia projektowe.

Na czym polega praca zdalna i jakie są jej główne założenia?

Zgodnie z projektem pracą zdalną jest praca:

• wykonywana całkowicie lub częściowo
• w miejscu wskazanym przez pracownika i uzgodnionym z pracodawcą, w tym w miejscu zamieszkania pracownika,
• w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.

Wykonywanie pracy w formie zdalnej może być uzgodnione przy zawieraniu umowy o pracę albo już w trakcie zatrudnienia.

Praca zdalna może być świadczona również okazjonalnie na wniosek pracownika w wymiarze nieprzekraczającym 24 dni w roku.

Ustawodawca ponadto określił warunki kiedy to sam pracodawca może zobligować pracownika do wykonywania pracy zdalnej i są to:

• stan nadzwyczajny, zagrożenia epidemiologicznego i epidemii i w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu;
• okres, w którym zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest czasowo możliwe z powodu działania siły wyższej

– pod warunkiem, że pracownik złoży oświadczenie, że posiada warunki do wykonywania pracy w takiej formie.

W projekcie szczególny nacisk położono na kobiety w ciąży, rodziców wychowujących dzieci do 4 roku życia czy dzieci z niepełnosprawnościami. Jeżeli złożą oni wniosek o wykonywanie pracy zdalnej – pracodawca jest obowiązany go uwzględnić, chyba że charakter pracy na to nie pozwala.

W jaki sposób strony mogą uregulować wykonywanie pracy zdalnej?

Ustawodawca przewidział, że zasady wykonywania pracy zdalnej mogą naleźć się:

• w porozumieniu zawieranym między pracodawcą a zakładową organizacją związkową (ewentualnie organizacjami) albo
• w regulaminie albo
• w poleceniu wykonywania pracy zdalnej albo
• w porozumieniu zawartym z pracownikiem.

Takie uregulowania powinny zawierać m.in. zapisy wskazujące kto może wykonywać pracę zdalną, zasady pokrywania kosztów wykonywania takiej pracy, ekwiwalenty, czy zasady przeprowadzania kontroli.

Obowiązki i uprawnienia pracodawcy

W związku z wykonywaniem pracy zdalnej pracodawca jest obowiązany:

• dostarczyć pracownikowi materiały i narzędzia pracy niezbędne do wykonywania pracy zdalnej;
• zapewnić instalację, serwis, konserwację narzędzi pracy lub pokryć koszty związane m.in. z instalacją, serwisem, eksploatacją i konserwacją narzędzi pracy niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej, koszty energii elektrycznej oraz niezbędnego dostępu do łączy telekomunikacyjnych;
• zapewnić pracownikowi wykonującemu pracę zdalną pomoc techniczną i niezbędne szkolenia w zakresie obsługi narzędzi pracy niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej;
• dokonać oceny ryzyka zawodowego;
• określić zasady ochrony danych przekazywanych pracownikowi.

Istotne jest,  że wykonując pracę zdalną pracownik nie może sobie pozwolić na pełną dowolność i swobodę. Ustawodawca zabezpieczył interesy pracodawcy dając mu możliwość kontrolowania pracownika wykonującego pracę zdalną. Dlatego też, zgodnie z projektem, pracodawca ma prawo, w miejscu wykonywania pracy zdalnej i w godzinach pracy pracownika, przeprowadzać kontrolę wykonywania pracy zdalnej przez pracownika. Wykonywanie czynności kontrolnych nie może jednak naruszać prywatności pracownika wykonującego pracę zdalną i innych osób, ani utrudniać korzystania z pomieszczeń domowych w sposób zgodny z ich przeznaczeniem.

Wyłączenia możliwości wykonywania pracy zdalnej

Praca zdalna będzie mogła być wykonywania praktycznie przy każdym rodzaju zatrudnienia, jeżeli zgodę na to wyrażą pracownik i pracodawca, jednakże z wyłączeniem prac:

• szczególnie niebezpiecznych;
• w wyniku których następuje przekroczenie dopuszczalnych norm czynników fizycznych określonych dla pomieszczeń mieszkalnych;
• z czynnikami chemicznymi stwarzającymi zagrożenie, o których mowa w przepisach w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem czynników chemicznych w miejscu pracy;
• związanych ze stosowaniem lub wydzielaniem się szkodliwych czynników biologicznych, substancji radioaktywnych oraz innych substancji lub mieszanin wydzielających uciążliwe zapachy lub powodujących intensywne brudzenie.

Dodatkowe założenia projektu

W projekcie zmian zawarto również zapisy dotyczące zakazu dyskryminowania pracownika ze wzglądu na formę świadczenia pracy oraz zakaz wypowiedzenia umowy o pracę z tego tytułu.

Kolejnym istotnym aspektem jest konieczność przestrzegania przez pracowników wykonujących pracę zdalną przepisów bhp, aby ułatwić pracownikom ich odbywanie. Szkolenia wstępne z tego zakresu będą mogły odbywać się za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość.

W razie zaistnienia wypadku przy pracy będą miały zastosowanie obecne uregulowania kodeksowe.

Podsumowanie

Wprowadzenie możliwości wykonywania pracy zdalnej na stałe jest rozwiązaniem bardzo korzystnym z punktu widzenia i pracodawcy, i pracownika. Praca zdalna przyjęła się obecnie w wielu zakładach pracy, dlatego też jej szczegółowe uregulowanie w ustawie jest niezbędne, gdyż zarówno pracodawcy i pracownicy po odwołaniu stanu epidemii i wygaszeniu przepisów umożliwiających legalnie wykonywanie tej formy pracy – będą chcieli kontynuować świadczenie pracy zdalnej.

Z jednej strony dlatego, że epidemia wymusiła na niektórych pracodawcach wypowiedzenie umów lokalowych bądź ograniczenie przestrzeni lokalowych dla pracowników i w przyszłości nie będą oni mieli możliwości ulokowania podwładnych w siedzibie zakładu pracy, a z drugiej, dlatego że pracownicy sami bardzo chętnie chcą świadczyć pracę właśnie w formie zdalnej bo się po kilku latach do tego przyzwyczaili.

Ustawa wpłynęła do Sejmu w dniu 7 czerwca 2022 roku i odbyło się już jej pierwsze czytanie. Z założeń projektu wynika, że ustawa wejdzie w życie 14 dni po jej ogłoszeniu. Na chwilę obecną ustawodawca podejmuje dalsze konsultacje oraz uzyskuje opinie celem wypracowania odpowiednich przepisów, a regulacje dotyczące pracy zdalnej obowiązują na podstawie innego aktu prawnego.

---

[1] Ustawa z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Autor: Sylwia Jaszczuk, Adwokat, Senior Associate w Lawspective Litwiński Valirakis Radcowie Prawni Sp. k. Posiada wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu sporów sądowych z udziałem instytucji finansowych, prowadzeniu postępowań z zakresu prawa cywilnego oraz spraw karnych i karnych gospodarczych.

E-mail: sylwia.jaszczuk@lawspective.pl